ارکستر موسیقی نو پیشنهادی برای تحرک در آهنگسازی ایران
تاریخ انتشار: ۱۳ اسفند ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۷۵۰۹۷۸۲
«گروه موسیقی تهران» سال 72 توسط علیرضا مشایخی و فریماه قوامصدری تأسیس شد. یکی از اهداف این گروه، ایجاد فضایی علمی برای معرفی نوازنده و طرح «موسیقی نو» در ایران بود و در راستای این هدف به برگزاری برنامههای آموزشیـ پژوهشی و دوسالانههای نوازندگی و آهنگسازی پرداخت . سینا صدقی
ایران آنلاین / هفتمین جشنواره موسیقی کلاسیک تا معاصر هم از روز گذشته(12 اسفند ماه) فعالیت خود را در تالار رودکی آغاز کرده که تا شانزدهم اسفند ادامه خواهد داشت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
«فستیوال موسیقی کلاسیک تا معاصر» چگونه شکل گرفت؟
بعد از انقلاب که با اشتیاق زیادی به ایران آمدم یکی ازاهداف و فعالیتهای جدیام شکلگیری «موسیقی نو» بود. البته تجربه این کار پیش از انقلاب با پایهگذاری«گروه موسیقی قرن بیستم» و با همکاری استادم خانم اُفلیا کمباجیان به وجود آمده بود اما شرایط ناامیدکننده آن زمان باعث شد این کار را رها کنم و به خارج از ایران بروم. البته بعد از آن چندینبار به همین منظور به ایران آمده و هربار به این نتیجه رسیده بودم که شرایط کار، مهیا و مناسب نیست. تا بالاخره سال 72 با کوشش بسیار به این نتیجه رسیدم که شاید بتوان یک جریان مثبتی را درارتباط با «موسیقی نو»، راهاندازی کرد. پیشنهاد این کار را با یکی از بهترین و فعالترین شاگردان استاد کمباجیان، خانم قوام صدری درمیان گذاشتم و بسیار استقبال کردند و به این ترتیب مشترکاً این جریان را پایه گذاری کردیم و بعد از مدت کوتاهی تصمیم گرفتیم در سالن رودکی برنامهای برگزار کنیم. قرار بود در این برنامه متنی درباره برخی از آثار من قرائت شود و پس از آن خانم قوامصدری قطعهای را اجرا کنند اما نخستین شوک بسیار شدید جامعه موسیقی ایران به من، در روز کنسرت اتفاق افتاد؛ ساعت 8 صبح، یکی از شاگردانم رفته بود بلیت تهیه کند و بسیار مضطرب به من خبر داد در آن شب کنسرتی برگزار نمیشود و درنتیجه بلیتی هم برای فروش آماده نشده است. نمیتوانستم باور کنم کنسرتی که رسماً با مدیران اداری آن وقت هماهنگ و قرارداد امضا کرده بودم، در لیست برنامههای آنها وارد نشده باشد. بنابراین کسی از تاریخ کنسرت خبر نداشت.
خلاصه با تلاش و تماسهای بسیار سعی کردیم علاقهمندان را به کنسرت دعوت کنیم و با کمال تعجب و بدون هیچ اعلان و تبلیغی توانستیم طبقه پایین سالن رودکی را پُر کنیم. بعد آن کنسرتهای بسیاری را در سالنهای متفاوت شهر، با محوریت «موسیقی نو» برگزار کردیم و برای اینکه از زوایای متفاوت با موسیقی مواجه بشویم و شنوندههای خود را با وجوه متفاوت «موسیقی نو» آشنا کنیم، عنوانهای متفاوتی را چون «نگاهی دیگر»، «کنسرتهای آموزشی- پژوهشی»، «دیروز و امروز» انتخاب کردیم. از برنامههای ما بسیار خوب استقبال شد و تز «دوش آب سرد» من که معتقد بودم درارتباط با محیط موسیقایی ما مناسب است، نتیجه بسیار خوبی داشت. به این دلیل که بسیاری پیشنهاد میدادند که بهتر است ابتدا بهآهستگی قطعات مدرن و آوانگارد را معرفی کنیم تا مخاطبان آماده شنیدن چنین قطعاتی بشوند. اما من معتقد بودم شنونده ایرانی باید بلافاصله بداند آهنگساز هموطن معاصرش چگونه فکر میکند.
احتیاج ندارد ابتدا ضرورتاً سراغ حافظ رفته باشیم و پس از آن نیما را بفهمیم. من موسیقی خودم را از موسیقی گذشتگان جدا نمیدانم و آن را در یک پیوستگی صورتبندی میکنم. این گسست و ناپیوستگی، برخلاف آنچه ممکن است موجه به نظر برسد، بسیار تصنعی و فاقد پشتوانه وتوجیه کافی است. چراکه هم از نقطه نظر پراتیک موسیقی و هم بنیان فکری و فلسفی موسیقی، بهتر است دورههای متفاوت تاریخ موسیقی را در پیوستگی کشف، اجرا و معرفی کنیم؛ که ما سعی کردیم این کار را در همه ابعاد وسیع آن، انجام دهیم.
ایده و بنیان «اُرکستر موسیقی نو» چگونه شکل گرفت؟
سالها پیش، مقالهای درباره کانت میخواندم که درباره چگونگی تداوم و به پیش آمدن «خرد ناب» بود. پرسش مقاله این بود، که چگونه میتوانیم حدود «خرد ناب» را بدون درنظرگرفتن حواشی مرتبط با آن، ترسیم کنیم؟ این پرسش را به موسیقی ایران تعمیم دادم و ازخودم پرسیدم موسیقی و ساز ایرانی، بدون حواشی آنها چگونه چیزهایی هستند؟ در ارتباط با این پرسش، درگیر پروسه فکری مفصلی شدم. تا آنجا که از یکی از شاگردهای بسیار خوبم ایمان وزیری درخواست کردم ایدههایی را که برای سازهای ایرانی داشتم روی ساز تار اجرا کند. نتیجه درست بود؛ میتوان ساز ایرانی را بدون الحاقاتی که پوشاننده ساز و موسیقی ایرانی هستند، استفاده کرد. چرا که امکان مختص به خودش را دارد و بسیار هم قابل اعتنا است. این مقدمهای برای تشکیل «اُرکستر موسیقی نو» شد. من این فکر را با شاگردانم درمیان میگذاشتم و آنها علاقهمند میشدند با من همکاری کنند.
تعدادی قطعه نوشتم، اما چون جایی برای تمرین نداشتیم، ناچار بودم که گروههای مختلف اُرکستر را از هم جدا کنم و در محلهای مختلفی تمرین کنیم. برای نخستین کنسرتی که آماده میشدیم، در سه مکان متفاوت دانشگاه تهران، جهاد دانشگاهی و منزل خود من تمرین میکردیم. اما آنچه باعث شد دومین شوک را از ناحیه جامعه موسیقی ایران تجربه کنم این بود که با «تالار وحدت» صحبت کرده بودم که کنسرت را آنجا برگزار کنیم، پوستر هم منتشر شده بود، دو روز قبل از کنسرت، به من گفتند که در آن تاریخ، مجموعه تالار وحدت در اختیار گروه دیگری قرار دارد و نمیتوانیم کنسرت برگزار کنیم. اینگونه بود که برای اجرای کنسرت به «فرهنگسرای ارسباران» رفتیم. آنجا هم مسائلی شکل گرفت، اما چون من آن دو شوک اصلی را از سر گذرانده بودم، مسائل دیگر برایم عادی شده بود. آنجا پیانو نداشت و بخش زیادی از آثاری که آن شب اجرا میشد برای پیانو نوشته شده بود.
بنابراین به زیرزمین دانشگاه تهران رفتم و یک پیانوی شکسته پیدا و تقاضا کردم که پیانو را برای کنسرت، آماده کنند. این شرایطی که برای شما تعریف میکنم بسیار عجیب است و شاید تصور درستی ازآن نتوانید داشته باشید. اما شوک سوم: به ما گفتند که قیمت سالن «فرهنگسرای ارسباران» از مقدار فروخته شده تمام بلیت ها بیشتر است. یعنی اگر همه بلیتها را هم میفروختیم بازهم نمیتوانستیم هزینه سالن را تأمین کنیم. بنابراین تصمیم گرفتیم در دونوبت کنسرت را برگزار کنیم و نگرانی ما در ارتباط با پول سالن برطرف شد.
در ارتباط با چگونگی شکلگیری محتوای برنامههایی که برگزار میکردید و ایده «فستیوال موسیقی کلاسیک تا معاصر» توضیح میدهید.
ما به همراه خانم قوام صدری، هدف این فستیوال را شناختن، شناساندن و آموزش آهنگسازان و نوازندگان، با آگاهی در زمینه «موسیقی نو» در ایران تعریف کردیم. پس از آنکه کنسرتهای بسیاری را با عناوین متفاوت برگزار کردیم، به این نتیجه رسیدیم که یک برنامه رقابتی در جهت فعالیت بیشتر شرکتکنندگان برگزار کنیم ومجموعهای از برنامههای رقابتی را تدوین کردیم: «دوسالانههای نوازندگی» و یک «دوسالانه آهنگسازی» وپس از برگزاری چندین دوره، به این نتیجه رسیدیم که فضای مناسبی برای برپایی جشنواره آماده شده است. ما امسال در آستانه هفتمین جشنواره هستیم. درطول این سالها، آثار بیش از 40 آهنگساز ایرانی، برای نخستین بار توسط ما و بیش از صدها نوازنده ازطریق «گروه موسیقی تهران» و «فستیوال موسیقی کلاسیک تا معاصر» به جامعه موسیقی ایران، معرفی شده است. همچنین در آستانه فصل جدیدی از فعالیتهای «گروه موسیقی تهران» هستیم.
ضبط و انتشار آثار آهنگسازان ایرانی و تا جای ممکن توسط نوازندگان ایرانی که در این مرحله با «مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور» صحبتهایی کرده ایم و از این کار استقبال کردهاند. تاکنون 2 آلبوم «موسیقی نو در ایران» منتشر شده، آلبوم شماره 3 هم دردست انتشار است و در تدارک آماده کردن آلبومهای بعدی هستیم. خوشبختانه نسبت به پنجاه سال قبل که برای نخستین بار از «موسیقی نو» در ایران صحبت کرده بودم، شرایط بهتر است. ما آهنگسازان و نوازندگان جوانی داریم که بسیار فعال هستند و این مسأله باعث خوشحالی من است. همچنین فعالیت ارکسترهای ما به گونهای بوده که نوازندگان برجسته بسیاری در این سالها، ما را همراهی کرده اند. امیدوارم فعالیتهای «گروه موسیقی تهران»، من و خانم قوامصدری، راهگشا بوده باشند.
چه کم و کاستیهایی در موسیقی ما وجود دارد که به سراغ تأسیس و تشکیل «گروه موسیقی تهران» و «اُرکستر موسیقی نو» رفتید؟
تزهای فلسفه موسیقی من، در موقعیتهای مختلف توضیح داده شدهاند. چکیده تمام آنها این است که اگر ما، تحرّک دیالکتیکیای که هگل بسیار آگاهانه درباره آن بحث میکند، در مرکز فعالیت هنری خود قرار دهیم الزاماً به مسألهای «نو» میانجامد. اگر ما بدون این تحرک دیالکتیکی بیندیشیم، آثاری که تصنیف میکنیم، شامل هر معاصری خواهد شد. اما آنچه من و در ادامه «گروه موسیقی تهران» همواره به دنبال آن بودهایم آن «نو»یی است که حاصل روابط دیالکتیکی پدیدهها است.
نکته دیگری که هنگامی که مطرح کردهام خشم بعضی را برانگیخته، فرسودگی استتیک است. آن تحرّک، مانع از شکلگیری این فرسودگی خواهد شد و تحقق «امر نو» را ممکن میکند. ازاینرو شما به مبنایی متصل خواهید شد که مدام درحال تکامل است. لازمه این تکامل، پیوستگی تاریخی آن است و تمام اینها بهسان یک حرکت دائمی، برای من مطرح میشود. عنوان «دائمی» اپوس 38 برای پانزده ساز زهی را با الهام از این موضوع استفاده کردهام. همچنین عنوان «تناقضات» را برای مجموعه دیگری از آثارم برگزیدم. چرا که باور دارم عامل بنیادین و اساس آن تحرک دیالکتیکی، ازناحیه تناقض - نه آنچه ارسطو در منطقاش صورتبندی کرده- بنیادین پدیدارها ممکن میشود و بسیار تحت تأثیر اندیشه هراکلیتوس هستم.
اگر بپذیریم که آن جمله معروف «دوبار در یک مکان از رودخانهای نمیتوان گذشت»، منسوب به اوست و اگر به عمق این جنبه از تفکر او بیندیشیم، موقعیت موسیقی ما خجالتآور خواهد بود. ما ایرانیها در حوزه موسیقی ثابت کردیم، که نهتنها میتوان بارها در یک مکان از یک رودخانه گذشت، بلکه رودخانه هم اصلاً جریان ندارد. مایلیم رودخانه، آب و خودمان، همیشه یکجا بمانیم. ما ناگزیریم، تحرک دیالکتیکی پدیدارها را بفهمیم و ببینیم، تا بتوانیم «نوئیتی» -که همان نوبودن با شرط «پیوستگی فرهنگی» است- را ادراک ولمس کنیم؛ تا بتوانیم از «نو» و متعلقات آن یعنی «مدرن»، «آوانگارد»، «جدید» و «معاصر» سخن بگوییم. ما نمیتوانیم مدرن باشیم، باید مدرنیست بود. نمیتوانیم بدون ادراک بنیان «نو»، از متعلقات آن صحبت کرد و «معاصر» بود./روزنامه ایران
منبع: ایران آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۵۰۹۷۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
وزارت ارشاد: بوشهر قلب تپنده موسیقی است / کنسرتهای موسیقی در بوشهر هیچ مشکلی برای مجوز ندارند
به گزارش صدای ایران از ایسنا،امیر حسین سمیعی شامگاه یکشنبه ۱۱ اردیبهشت در نشست هم اندیشی با هنرمندان موسیقی استان بوشهر گفت: کنسرتهای موسیقی در بوشهر هیچ مشکلی برای مجوز ندارند و همه بر اساس قانون اجرا میشوند.
مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: تلاشمان این است که پهنای موارد بوروکراتیک کنار گذاشته شود و بی واسطه با شما صحبت کنیم، ما وافقیم اگر مشکلاتی وجود دارد آمده ایم برای این که بشنویم و تمام تلاشمان را به کار ببریم تا مشکلات کاهش پیدا کند.
وی ادامه داد: موسیقی در بوشهر زنده است، همین پویایی و دغدغه مندی که مطرح شد نشان از زنده بودن این شهر در حوزه موسیقی دارد، لذا معتقدم در بوشهر موسیقی برای تمام ابعاد زندگی از جمله کار، سوگ، شادی، حرکت و امید در جامعه در نوع خودش گزینه دارد.
سمیعی یادآور شد: ما تلاش میکنیم که به تمام کسانی که در حوزه فرهنگ و هنر فعالیت دارند نگاه تکریم و محبت داشته باشیم. تا جایی که قدرت داشته باشیم تلاش خواهیم کرد تا فاصله ما با هنرمندان کمتر شود و درصدد رفع مشکلات و دغدغه شما هستیم و باید همت کنیم تنشها را کاهش داده و ظرفیتهای کاری را شناسایی و افزایش دهیم.
وی در خصوص مشکلات سامانهای مجوزهای موسیقی گفت: ما نمیتوانیم همه را با یک چارچوب مقایسه و بررسی نماییم و مشکلات ساختاری و فرایندی دارد که اینگونه مشکلات با همین نشستها رفع خواهد شد.
وی در مورد سالنهای موسیقی و سخت افزار تصریح کرد: باید تلاش کنیم با افزایش امکانات لازم و اساسی زمینه تسهیل اجرای کنسرت توسط شرکتهای مجری را در شهرستانها فراهم کنیم.
سمیعی اضافه کرد: باور داریم موسیقی به نشاط اجتماعی کمک میکند و همه تلاشمان این است که فضا را پویاتر کنیم.
وی در خصوص اینکه گروههای موسیقی در برخی فصول کم کار یا تعطیل میشوند، گفت: باید در این خصوص چاره اندیشی کرد و ایجاد رویدادهای اجرایی به تناسب آن ایام میتواند تاثیرگذار باشد و اگر در این مسیر موفق نبودیم باید از طریق صندوق هنر دنبال تدبیر و چارهاندیشی و راهکار باشیم.
در این نشست هنرمندان با بیان مشکلات، دیدگاهها و نظرات خود خواستار حمایت بیشتر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به موسیقی استان بوشهر شدند.